Poe
Haunted
audio-cd, pop/rock, 'concept'-album, 2000
Zie hier, de complexe opbouw van House of Leaves. Voeg daarbij nog eens de overdadige manier waarop er gespeeld wordt met de typografie, en je hebt een boek dat niet te vergelijken is met een doorsnee roman.
House of Leaves is op en top gothic, in moderne vorm. Al bij The Castle of Otranto (Horace Walpole, 1764), het begin van de gothic, moest de vorm van de vertelling de lezer overtuigen dat het hier niet om een product van fictie ging, geschreven door een (onzichtbare) alwetende verteller, maar om een ontdekt document dat een ware geschiedenis vertelt. In Dracula (Bram Stoker, 1897) wordt ook niet het verhaal verteld door een alwetende verteller, maar gepresenteerd aan de hand van de vele getuigeverslagen (brieven, dagboeken) van alle betrokkenen. In House of Leaves wordt dit middel tot het uiterste doorgevoerd. Getuigenissen worden op getuigenissen gelegd, alles voorzien van een grote hoeveelheid literatuurverwijzingen (die slechts deels zijn verzonnen) om het materiaal een sterke suggestie van authenticiteit te geven. Dit is niet 1764. We weten dat fictie fictie is, en de vraag wat fictie is en wat werkelijkheid dringt door in de vertelling. Zo kan bijvoorbeeld Johnny Truant, ook al is hij getuige van enkele vreemde gebeurtenissen die verband lijken te houden met het huis, geen enkel bewijs vinden voor het bestaan van de film.
House of Leaves is een complex boek. Het is zeer overdadig, het debuut van een uiterst erudiete schrijver, die tien jaar aan dit boek heeft gewerkt. Een lezer met een brede kennis zal ongetwijfeld veel meer verwijzingen kunnen herkennen en plaatsen dan de gemiddelde lezer, maar laat dat je niet afschrikken. Niet alles is te begrijpen. Het boek is met opzet zo overdadig dat veel onbegrepen blijft.
Boven alles is dit een boek om je door mee te laten slepen. In al die ogenschijnlijke wanorde en complexiteit is een verhaal dat de aandacht zo gevangen houdt dat dit een boek is waar je je moeilijk uit los kunt rukken als je er eenmaal in bezig bent. De opvallende vorm van het boek is geen compensatie voor een zwak verhaal. In tegendeel. Dit is horror van de bovenste plank. "Een huis waarin enge dingen gebeuren." Denk niet dat je hier met een variant op een standaard spookhuisverhaal te maken hebt. Voor mij was het helemaal nieuw. En het is E N G . Voor het eerst in vele jaren lees ik horror die me beklemt. Niet door monsters die plotseling uit de kast springen, maar door een vertelling die een nachtmerrie-achtige werkelijkheid zo overtuigend weet te maken, dat je er als lezer niet aan kunt ontsnappen. Het is niet zo eng dat je het boek wilt wegleggen. Het is enger, zo eng dat je door wilt lezen, door *moet* lezen.
Het boek is niet alleen groots, maar ook groot. Mijn exemplaar is 18cm bij 24cm. 736 bladzijden. Geen boek dat je even in je zak steekt om in de trein te lezen. Volgens de copyright-pagina zijn er verschillende edities van het boek, een full-coloreditie, een twee-kleureneditie, een zwart-witeditie (die heb ik) en een incomplete editie. De kleureneditie is misschien erg prijzig.
De zangeres Poe is de zus van de schrijver. Zij heeft in hetzelfde jaar als het boek uitkwam een cd uitgebracht, Haunted, die min of meer hoort bij het boek. Deze cd is al even uitmuntend als het boek, en staat bij mij in de top 5 van favoriete albums. Het is zeer krachtige en veelzijdige popmuziek die op dit album aaneengesmeed wordt tot een eigen, meeslepend verhaal, door gebruik van intermezzi van telefoongesprekken, opgenomen gesprekken, geluiden die een dreigende ruimtelijkheid creëren, en meer. De cd bevat vele verwijzingen naar het boek, met nummers die gebaseerd zijn op soms belangrijke elementen, soms kleine details uit het boek. Maar je hoeft de cd niet te kennen om het boek te lezen. En je hoeft ook niet het boek te lezen om de cd te beluisteren. Ik zelf ontdekte de cd bij toeval, toen ik een middag zat te snuffelen bij Amazon. Via de cd leerde ik over het bestaan van het boek, dat ik nu gelezen heb, lang nadat ik de cd heb gekocht.
In één opzicht heeft het lezen van het boek mijn perceptie van de cd veranderd. Op de cd zijn vele fragmenten te horen waarin de vader van Poe spreekt. Oude bandopnames, teruggevonden na de dood van die vader. Dat dacht ik tenminste. Dat had ik gelezen in besprekingen van de cd. Na het lezen van House of Leaves lijkt het mij niet ondenkbaar dat die oude bandopnames ook gefabriceerd zijn, om de illusie van realisme te wekken, net als in het boek is gebeurd met vergelijkbare middelen. Maar dat is slechts mijn vermoeden.
Het boek geeft de volgende URL, die, zo vaak ik het heb geprobeerd, ongeldig is:
http://www.houseofleaves.co.uk/
Deze doet het wel, en leidt naar een webforum voor lezers van het boek:
Zeer fraai is de Nederlandse webstee, die behalve een forum veel aanvullend materiaal bevat:
Poe heeft een eigen webstee: