Johanna Sinisalo
Ennen päivänlaskua ei voi
vertaald uit het Fins als: Troll: A Love story
roman, 2000, 278 blz.
Een slecht griezelverhaal is vaak een slecht griezelverhaal omdat het niet kan kiezen tussen onze werkelijkheid en de werkelijkheid van het boek. Een huis wordt geplaagd door spoken, en men gaat op zoek naar een wetenschappelijke verklaring voor de gebeurtenissen, want spoken bestaan niet. Maar als je een boek schrijft waarin spoken bestaan past daarin niet dat spoken "wetenschappelijk gezien" niet zouden bestaan.

Johanna Sinisalo maakt die fout niet. In haar boek bestaan trollen, en als je met een zieke jonge trol in je huiskamer zit, dan bel je een dierenarts, en die kan je vertellen hoe je een zieke trol moet behandelen.

Denk nu niet dat in dit boek een trol "slechts" een dier is. De meeste mensen hebben nooit een wolf in het wild gezien. Toch weten we zeker dat wolven bestaan, bijvoorbeeld van televisie. Maar wolven zijn ook wezens die een belangrijke rol spelen, of speelden, in onze mythen en legendes. De mens heeft de wolf opgejaagd, in grote delen van de wereld uitgeroeid, alleen maar vanwege de mythe. Zo is het ook met de trol in het boek van Sinisalo. Het is een mythisch en reëel wezen. Alleen is in het boek die mythe nog springlevend, misschien nog wel sterker dan het beeld van een trol als bestaand dier.

Beschaving is een dun laagje vernis, in het boek van Sinisalo. De ongetemde natuur, met al z'n irrationele driften, is niet iets dat zich geheel door dat laagje vernis laat verbergen. Dat is al duidelijk in de dagelijkse beslommeringen van de mensen in dit boek. De aanwezigheid van een jonge trol in een huis midden in de stad werkt als katalysator bij het afpellen van dat laagje vernis.

Troll: A Love story is een sympathieke vertelling. De trol in het verhaal krijgt goed gestalte, en krijgt diepte door de vele wetenschappelijke en mythologische "verhandelingen" over de trol en z'n relatie tot de mens. De mensen uit het verhaal zijn niet bepaald sympathiek. Ze leiden in mijn ogen een nogal groezelig stadsbestaan. Daardoor is het boek niet per se een aangenaam boek, zeker niet hartverwarmend. Er ligt een zekere kilte overheen. Misschien heeft dat met de cultuur te maken. Bij mij schiepen de Finse namen een afstandelijkheid, die natuurlijk niet bestaat voor de Finse lezers. Namen die in niets lijken op onze taal, en waaraan niet te zien is of het om een man of een vrouw gaat. Af en toe verlangde ik heel sterk naar een simpele John of Mary.