Jeff Noon
Pollen
roman, 354 blz, 1995
Dit is een bewerking van de Griekse mythe over Hades, de god van de onderwereld, en Persephone, dochter van Demeter, de godin van het graan. In het boek is de onderwereld niet alleen het rijk van de doden, maar ook het rijk van de dromen en van de personages uit de verhalen die de mensen elkaar al millennia lang vertellen. Hades is onsterfelijk maar zijn bestaan is begrensd door de mythe. Dit neemt hij de mensheid kwalijk, en hij stuurt Persephone naar de echte wereld, naar Manchester, om zijn dodenrijk in de werkelijkheid te vestigen.

Dat Manchester, Jeff Noons Manchester, lijkt in weinig op onze realiteit. (Voor een deel van het boek dacht ik dat Manchester de gedroomde werkelijkheid was.) Het wordt bevolkt door mensen, hondmensen, robomensen, schaduwmensen, zombies. Het lijkt zich in een toekomst af te spelen waarin de grenzen tussen droom en werkelijkheid zijn vervaagd. Het stratenplan van Manchester is niet iets van zuiver steen en asfalt, het is ook een concept dat bestaat in een collectief bewustzijn van taxirijders en hun baas die als een bijenkoningin middenin het web zit, en die de realiteit vorm geeft. Dit alles heeft te maken met de Vurt, uit het boek Vurt van Jeff Noon, waar Pollen een vervolg op is. (Je kunt Pollen lezen zonder eerst Vurt te lezen. Dat heb ik ook gedaan.)

Jeff Noon heeft een bijzondere manier van schrijven. Associatief, op zinsniveau, maar ook op verhaalniveau. Het is moeilijk uit te leggen. Het effect is dat je ervaart wat hij schrijft zonder het echt te begrijpen. Je moet het niet begrijpen. Begrijpen schept afstand. Een korte passage:

Everything was all together: the plants and the earth and the dog and the moment; all of them fading into motion, and then bursting into stillness. I could feel deep ebony roots drilling through soft soil. I looked through Belinda's eyes, out of the cab window, into a forest of darkness. It was night-time once again. Time was speeding into a blur of motion. Where had the last day gone? A bleak moon whispered through the branches. A few fire-flies flitted here and there, making thin maps of light between the purple flowers.