Jeff Noon
Pollen
roman, 354 blz, 1995
Dit is een bewerking van de Griekse mythe over Hades, de god van de
onderwereld, en Persephone, dochter van Demeter, de godin van het graan.
In het boek is de onderwereld niet alleen het rijk van de doden, maar ook het
rijk van de dromen en van de personages uit de verhalen die de mensen elkaar al
millennia lang vertellen. Hades is onsterfelijk maar zijn bestaan is begrensd door de
mythe. Dit neemt hij de mensheid kwalijk, en hij stuurt Persephone naar de
echte wereld, naar Manchester, om zijn dodenrijk in de werkelijkheid te
vestigen.
Dat Manchester, Jeff Noons Manchester, lijkt in weinig op onze realiteit. (Voor
een deel van het boek dacht ik dat Manchester de gedroomde werkelijkheid
was.) Het wordt bevolkt door mensen, hondmensen, robomensen, schaduwmensen,
zombies. Het lijkt zich in een toekomst af te spelen waarin de grenzen tussen
droom en werkelijkheid zijn vervaagd. Het stratenplan van Manchester is niet
iets van zuiver steen en asfalt, het is ook een concept dat bestaat in een
collectief bewustzijn van taxirijders en hun baas die als een
bijenkoningin middenin het web zit, en die de realiteit vorm geeft. Dit alles
heeft te maken met de Vurt, uit het boek Vurt
van Jeff Noon, waar Pollen een vervolg op is.
(Je kunt Pollen lezen zonder eerst
Vurt te lezen. Dat heb ik ook gedaan.)
Jeff Noon heeft een bijzondere manier van schrijven. Associatief, op zinsniveau,
maar ook op verhaalniveau. Het is moeilijk uit te leggen. Het effect is dat je
ervaart wat hij schrijft zonder het echt te begrijpen. Je moet het niet
begrijpen. Begrijpen schept afstand. Een korte passage:
Everything was all together: the plants and the earth and the dog and the
moment; all of them fading into motion, and then bursting into
stillness. I could feel deep ebony roots drilling through soft soil. I
looked through Belinda's eyes, out of the cab window, into a forest of
darkness. It was night-time once again. Time was speeding into a blur of
motion. Where had the last day gone? A bleak moon whispered through the
branches. A few fire-flies flitted here and there, making thin maps of
light between the purple flowers.