Gerbrand Bakker — Moeder, na vader

Gerbrand Bakker, Moeder, na vader, 2023, 336 blz.
Gekocht: juli 2023, Van der Velde 1
Uitgelezen: augustus 2023
★★★★☆

Dit is het derde boek van Gerbrand Bakker over zichzelf. De eerste twee delen heb ik verslonden. Met deze had ik wat meer moeite. In dit deel gaat het veel over familie, vooral over vader en moeder, maar ook over ooms en tantes met aanhang en aangetrouwd spul. Ik kan dat allemaal niet uit elkaar houden. Gerbrand Bakker is in dit boek minder met zichzelf bezig, en meer met anderen. Heel gezond, natuurlijk, voor hem, maar voor mij net ietsje minder boeiend.

Climate Change Library

Uit een nieuwsbrief van de VPRO Boekengids:

Wie dat wil, kan totdat de planeet definitief vergaat alleen nog maar cli-fi lezen. Lithub heeft voor de liefhebber zelfs een complete klimaatveranderingsbibliotheek samengesteld, waarin 365 boeken over het thema zijn verzameld, van ecothrillers en essaybundels tot groene poëzie. Een mooi initiatief, al is het de vraag hoeveel lezers daadwerkelijk actief op zoek gaan naar een lekkere klimaatroman.

De lijsten met boektitels zijn inmiddels vier jaar oud. In die lijsten vind je behalve essaybundels ook “gewone” non-fictie. Daarnaast staan er links naar andere artikelen op Lithub over het klimaat.

Twee fietstochten

Deze week twee fietstochten gemaakt, ritten weer uitgezet met de Fietsknooppuntenplanner.

Voor beide tochten ben ik vertrokken in het centrum van Groningen. De eerste tocht ging via de punten 86, 88, 82, 58, 40, 42, 91, richting 88 tot aan de Oostersluis, waarvandaan ik naar huis ben gefietst.

In Harkstede zag ik deze bijzondere kerk, die mij een beetje aan een burcht doet denken. Vanwaar die trappen aan de buitengevel? Ik ben niet gestopt. Onderstaande foto is van Wikipedia.

Na de Hoofdweg in Harkstede te hebben verlaten kwam ik in een bijzondere omgeving. Glooiende natuur, met ook aanplant van bomen, alles niet meer dan een paar meter hoog. Een kleine, beschutte oase, waar ik geen mens tegenkwam. Onderstaande foto’s zijn van een brug in dit gebied.

Daarna volgende een weids landschap, naar Lageland, en vandaar langs het Slochterdiep naar het Eemskanaal. Ook dit stuk was vrijwel verlaten. Het zag er wel weelderig uit.

Vanaf het Eemskanaal was het weer druk, met auto’s van en naar Meerstad.

De tweede tocht was deels gelijk aan de eerste, maar nu in omgekeerde volgorde, en iets korter, langs de andere kant van het Woldmeer.

Bij de Steentilbrug pikte ik de route op richting knooppunt 91. Vandaar via 59, 58 82, richting punt 88 tot aan de Bornholmstraat, waarvandaan ik op huis aan reed.

Deze route leidde me door Meerstad zelf, langs de waterkant. Meerstad ziet er idyllisch uit, met al dat water waarin gezwommen wordt en gevaren, en de prachtige huizen aan de oevers. Hier is geluk te koop.

Nicolien Mizee — Moord op de moestuin

Nicoline Mizee, Moord op de moestuin, 2019, 237 blz.
Gekocht: juli 2023, Van der Velde 1
Uitgelezen: augustus 2023
★★★★☆

Lichte kost voor de zomeravond. Veel dialoog. Smakelijke personages. Leest lekker weg.

Wat het is? Thriller, zedenchets, ik durf het niet te zeggen.

Jason Hickel — Less is More

Jason Hickel, Less is More — How Degrowth Will Save the World, 2020, 320 blz.
Gekocht: augustus 2023, Van der Velde 1
Uitgelezen: augustus 2023
★★★★★

Alles is de schuld van het kapitalisme.

Kapitalisme draait maar om één ding: de vermeerdering van kapitaal. Om aan die behoefte te voldoen is het nodig dat de economie altijd blijft groeien, exponentieel.

De geschiedenis van het kapitalisme gaat zo’n vijfhonderd jaar terug. Telkens zoeken machtigen naar nieuwe wegen om wat niet van hun is te gelde te maken. Het begon in West-Europa met de diefstal van de meenten. Daarna volgden kolonialisme, slavernij, de plundering van grondstoffen. De meest recente fase hier is de uitverkoop van publieke voorzieningen.

In het eerste deel van zijn boek beschrijft Jason Hickel zeer levendig deze geschiedenis. Hij laat zien wat de gevolgen zijn van het kapitalisme. Uitbuiting. Het vergroten van het verschil tussen arm en rijk. Vernietiging van bloeiende gemeenschappen omdat ze geen geld opleverden voor de kolonisators. Vernietiging van ecosystemen, leefgebieden. Massale uitsterving. Klimaatcatastrofe.

In het tweede deel van zijn boek beschrijft Jason Hickel hoe aan deze rampspoed een einde is te maken. Economische groei gaat gepaard met de groei van het gebruik van grondstoffen, en met de groei van de belasting voor mens, milieu en klimaat. Die groei moet stoppen. De grote economieën moeten fors krimpen. (Voor de armste landen is er nog ruimte voor groei.) En Hickel laat zien dat met forse economische krimp het toch mogelijk is een bloeiende samenleving op te bouwen.

Het probleem is, hoe zet je dit in gang? Ik zie zelf twee dingen die verandering onmogelijk maken. Ten eerste zouden in democratieën de bevolking massaal voor een andere koers moeten kiezen. Maar kiezers maken zelden verstandige keuzes. Ten tweede, kapitaal is macht. En het kapitaal zal al die macht gebruiken om het kapitalisme te laten voortbestaan.

Jason Hickel bespreekt in het laatste hoofdstuk hoe volgens hem een verandering tot stand zou moeten komen. Volgens hem is kapitalisme ondenkbaar zonder de filosofie van het dualisme, zoals dat geïntroduceerd is door Descartes. Het dualisme biedt een rechtvaardiging voor de uitbuiting en roofbouw door het kapitalisme. Volgens Hickel moeten we af van dat dualisme, en terug naar een wereldbeeld zoals het animisme. In een wereld waarin alles bezield is, alles leeft, en alles met elkaar verbonden is, is het ondenkbaar dat mensen doen wat het kapitalisme van hun verlangt.

Ik zie het niet gebeuren, zo’n verandering van denkwijze. Het kapitalisme is een ideologie even sterk als een religie. Die laat zich niet van de troon stoten. Ik voorzie dat het kapitalisme pas ten einde zal komen als de economieën waarin het kapitalisme domineert ineen storten, door de door het kapitalisme over zichzelf afgeroepen rampen. Helaas zal daarbij niet alleen het kapitalisme ten onder gaan.

Een helder en overtuigend betoog. Lees dit boek!

Rondje zuidoost

Op een mooie vrijdag maakte ik een fietstocht naar de oost- en zuidkant van Stad. Euvelgunne, Westerbroek, Engelbert, Waterhuizen, Haren, en langs de oost-oever van het Paterswoldsemeer.

Ik volgde een route die ik had uitgezet met de Fietsknooppuntenplanner van de ANWB. Heel handig onderweg. Thuis noteer je de nummers, en onderweg hoef je alleen op de paaltjes met knooppuntnummers te leten. (Route: instap bij rotonde Bornholmstraat/Osloweg, 82, 80, 79, 78 77, 75, 27, 26, 04, 84, 85, 87, 95, en weer naar huis, in totaal dertig kilometer.)

Fietsen via fietsknooppunten heeft z’n voordelen. Je hoeft niet onderweg te zoeken met een plattegrond, en je komt over paadjes die niet per se de kortste route volgen, maar wel zeer aantrekkelijk zijn voor fietsers, paadjes waar je anders nooit zou komen. Op een gewone wegenkaart kun je niet zien wat een mooie route is. Nadeel is dat je je soms wat gedesoriënteerd voelt, vooral op zeer bochtige trajecten. Met kaartlezen weet je altijd precies waar je bent, en waar je heen gaat.

Hieronder enkele foto’s van onderweg.

Wim Huijser — Op Pieterpad

Wim Huijser, Op Pieterpad, 2023, 239 blz.
Gekocht: maart 2023, Van der Velde 3
Uitgelezen: juli 2023
★★★★☆

Maarten en Nicolien zijn twee personages gecreëerd door J.J. Voskuil, zo lees ik op de achterflap van Op Pieterpad. Welke leeftijd Voskuil hun gaf weet ik niet. In dit boek is het een gepensioneerd echtpaar, blijkbaar kinderloos. Maarten en Nicolien lopen het Pieterpad, van noord naar zuid. Dat schijnt zo te horen, heb ik de indruk.

Het boek bestaat uit honderd hoofdstukken van elk twee bladzijden. Veel verhaal zit er niet in. Ze gaan lopen in Pieterburen, ze lopen en lopen, ze kibbelen wat, af en toe komen ze tot een verhelderend inzicht, ze lopen door, en dan zijn op de Sint Pietersberg.

Maaike Alma maakte de ijle tekeningen in het boek en op de omslag.

Auke Hulst — Zephyr

Auke Hulst, Zephyr — Een treinreis, 2023, 79 blz.
Gekocht: mei 2023, Van der Velde 3
Uitgelezen: juli 2023
★★★★☆

Uitgeverij Van Oorschot heeft de succesvolle reeks Terloops. Kleine boekjes waarin schrijvers mijmeren over hun wandeltochten. Ik las Wat er werkelijk is en Je keek te ver.

Uitgeverij Ambo|Anthos dacht, dat willen wij ook, en bedacht de reeks Spoorslag, boekjes in formaat (iets groter) en omvang vergelijkbaar met de boekjes uit de reeks Terloops. Deze boekjes gaan niet over wandelingen, maar over treinreizen. Er zijn tot nu toe vier deeltjes verschenen.

Ik las dus Zephyr. Hierin vertelt Auke Hulst over twee treinreizen. Een reis in een zeer luxueuze trein door Afrika, omgeven van alle zorg om de reiziger niet te confronteren met de armoede buiten. En een treinreis dwars door Amerika, in een oude trein, belichaming van de aftakeling van Amerika, een reis door een landschap dat onbewoonbaar wordt door de klimaatveranderingen.

Een nogal brede blik dus, in dit kleine boekje. Een groot contrast met een ander boek dat ik ooit las, Heen en weer op het Hogeland — Dagboek van een forens uit 2009 van Roelf Reinders, dat vertelt over de dagelijkse belevenissen in een forenzenboemeltje op het Groninger platteland. Ik kan beide boeken aanraden.

Nicolien Mizee — Het paradijs

Nicolien Mizee, Het paradijs — Zeven tuinverhalen, 2023, 112 blz.
Gekocht: juli 2023, Godert Walter
Uitgelezen: juli 2023
★★★★☆

Luchtig, klein en dun boekje voor tussendoor. Een vlotte lezer heeft het in anderhalf uur uit.

Aanstekelijke verhalen over het kleine leven op en rond de volkstuin. Dit smaakt naar meer. Daarom heb ik Moord op de moestuin gekocht. Ik ben benieuwd.

Ted Chiang — Exhalation

Ted Chiang, Exhalation, 2019, 350 blz.
Gekocht: mei 2023, Van der Velde 1
Uitgelezen: juli 2023
★★★★☆

Dit is de twee bundel met sf-verhalen van Ted Chiang. De eerste, Stories of Your Life and Others is uit 2002. Ik kan de boeken moeilijk met elkaar vergelijken omdat het zo lang geleden is dat ik het eerste boek las.

Exhalation bevat negen verhalen, variërend in lengte van drie tot 111 bladzijden. Het eerste verhaal, The Merchant and the Alchemist’s Gate had ik eerder gelezen, in 2007, toen het verscheen als losse novelle.

De opzet van beide verhalenbundels is hetzelfde. Ted Chiang neemt een speculatief idee uit de sf, of uit de wetenschap van vroeger of nu, een idee dat als het waar zou zijn ervoor zou zorgen dat onze wereld en ons leven er heel anders uit zouden zien. En daar maakt hij een verhaal van. Vergis je niet, het zijn geen verhaaltjes als vehikel voor een idee. De verhalen zijn meesterlijk verteld, met goede dialogen, en de consequenties voor het leven in de alternatieve werelden zijn goed doordacht.

De ideeën achter de verhalen zijn gevarieerd, van typisch sf zoals tijdreizen, filosofisch zoals de kwestie van vrije wil, tot meer bizarre ideeën die ik nog niet eerder tegenkwam. Achterin het boek licht Ted Chiang alle verhalen toe, waarbij hij onder andere vertelt over de achtergrond van de ideeën, en hoe die leidden tot de verhalen.

De verhalen zijn vooral intellectueel prikkelend, boeiend, soms emotioneel wat afstandelijk. Maar dat laatste kan aan de lezer liggen.